Het is vandaag 10 november. Precies 77 jaar geleden is Atatürk (vader der Turken) overleden. Turken over de hele wereld staan vandaag stil bij het overlijden van Atatürk.
Nederland
Bij Turkse instellingen in Nederland wordt jaarlijks het overlijden van Atatürk ook herdacht. Zoals bij de Turkse consulaat in Rotterdam.
Atatürkstraat in Rotterdam
Om Atatürk te eren hebben zich ook een groep Turken onder leiding van Bulent Turker verzameld op de Atatürkstraat in Rotterdam. Bulent Turker staat bekend om het feit dat hij zijn huis heeft omgetoverd tot een museum over de Turkse slag om Canakkale.
Turkije
In Turkije zelf wordt het overlijden van Atatürk nog groter herdacht. Duizenden Turken brengen dan een bezoek aan het graf van Atatürk. Ook de Turkse president Recep Tayyip Erdogan bracht vandaag een bezoek aan het graf van Atatürk.
Over Atatürk
Tijdens de Eerste Wereldoorlog speelde Mustafa Kemal Atatürk een belangrijke rol in het afslaan van de geallieerde invasie in de Slag om Gallipoli. Na de Eerste Wereldoorlog werd het Ottomaanse Rijk grotendeels bezet door de geallieerden. Het gehele Europese deel en een groot deel van Anatolië werden bezet door het Verenigd Koninkrijk, Griekenland, Italië, Frankrijk en Armenië. In 1919 kwam Mustafa Kemal met een deel van het leger in opstand tegen zowel de geallieerde bezetters als tegen de Ottomaanse sultan Mehmet VI Vahideddin. Tussen 1919 en 1923 streden Kemals troepen tegen de Europese en sultan gezinde troepen. In 1920 accepteerde Mehmet VI het Verdrag van Sèvres, hetgeen door veel Turken als vernederend werd gezien. Kemals beweging in de Turkse Onafhankelijkheidsoorlog kreeg hierdoor veel steun onder de Turkse bevolking. Op 23 april 1920 werd het nieuwe Turkse Parlement opgericht, hetgeen Mehmets regime verder verzwakte. In november 1922 werd Mehmet officieel afgezet en werd Mustafa Kemal erkend als de nieuwe leider van Turkije. Na nieuwe vredesbesprekingen met de geallieerden volgde het Verdrag van Lausanne (1923), dat door veel Turken als meer acceptabel werd gezien.
Turkije werd een seculiere republiek met Mustafa Kemal als eerste president en partijvoorzitter van de CHP (Cumhuriyet Halk Partisi, Republikeinse VolksPartij) (1923-1938). Zijn politieke ideeën worden het kemalisme genoemd. Hij zorgde voor een nieuwe grondwet en maakte Ankara de nieuwe hoofdstad van Turkije. Ook voerde hij verregaande sociale en politieke hervormingen door. Zijn grootste hervorming was de scheiding van religie en staat. Ook voerde hij familienamen in en liet hij het Arabische alfabet vervangen door het Latijnse. Onder zijn leiding werden duizenden nieuwe scholen gebouwd, werd het basisonderwijs gratis en verplicht gemaakt, terwijl de belastingdruk voor de boeren werd verminderd.
De Turkse leider was een van de dragers van de Turkse Onafhankelijkheidsmedaille.
Mustafa Kemal kreeg van het Turkse parlement in 1934 de naam Atatürk, hetgeen betekent Vader der Turken. Bovendien werd vastgelegd dat niemand anders die naam mag dragen. Na zijn dood werd hij opgevolgd door Ismet Inönü, die vanaf 1923 premier was geweest onder Atatürk en diens beleid voortzette.
Mustafa Kemal overleed in 1938 op 57-jarige leeftijd. Hij werd in Ankara begraven in een speciaal voor hem gebouwd mausoleum: Anıtkabir.
Atatürk geniet in het hedendaagse Turkije nog steeds een haast mythische status. Zijn portret hangt nog steeds in ieder openbaar gebouw. Ook staat hij op de lira, de Turkse munteenheid.
10-11-2015