De Tweede Kamer stemt dinsdag over de nieuwe procedure tijdens de formatie, waarbij geen rol meer is weggelegd voor koningin Beatrix. Dat bleek woensdag aan het eind van het debat over het voorstel van D66.

Eerder deze week werd al bekend dat een meerderheid zich schaart achter het voorstel van de Kamerleden Boris van der Ham en Gerard Schouw om voortaan snel na de verkiezingen een debat te houden, met als doel om zelf een formatieopdracht op te stellen en een informateur aan te wijzen. Nu doet de koningin dat nog, nadat ze alle fracties heeft geraadpleegd en haar vaste adviseurs, onder wie de vicepresident van de Raad van State.

“Voor het staatshoofd is geen plek meer in de formatie“, concludeerde Schouw aan het eind van het debat. “Er is een betekenisvolle stap gezet vandaag in een discussie van veertig jaar. Daar feliciteer ik de Kamer mee.” Ineke van Gent (GroenLinks) sprak van een ‘feestelijk moment’.

Aanvankelijk leek er nog geen meerderheid te vinden voor het voorstel van D66, omdat de SP vond dat het de nieuwe volksvertegenwoordiging te veel zou ‘knechten’. De reden was dat in het reglement van orde zou worden vastgelegd dat het debat ‘moet’ leiden tot een aanwijzing van een informateur. Door enkele wijzigingen kon Ronald van Raak (SP) echter ook worden overtuigd.

Nu wordt alleen opgenomen dat het ‘doel’ van het debat het aanwijzen van een informateur is. Dit geeft politieke partijen ook iets meer de ruimte in geval van een ingewikkelde verkiezingsuitslag. Maar ‘uiteindelijk wordt door de Tweede Kamer een informateur aangewezen’, zei Van Raak. Ook GroenLinks, D66, PvdA en de PVV steunen het voorstel, goed voor een ruime meerderheid.

CDA, VVD, ChristenUnie en SGP zijn tegen; zij willen de koningin behouden als onafhankelijke procesbegeleider. “Sommige tradities hebben ook een waarde, omdat ze bewezen hebben te werken”, zei Carola Schouten (ChristenUnie).

“Wij zien geen enkele aanleiding om de rol van het staatshoofd in het formatieproces te veranderen”, zei ook Joost Taverne (VVD). De koningin heeft een ‘belangrijke stabiliserende werking’ in wat een ‘roerig politiek proces’ is. Het CDA vreest dat door de wijzigingen tijdens de formatie niet meer wordt geluisterd naar kleine politieke partijen.